ساخت یک اتاق نگهبانی جدید در عرصه ثبتشده سرو کهنسال ابرکوه، بار دیگر موجی از نگرانی را در میان فعالان محیط زیست و دوستداران میراث طبیعی این شهرستان به دنبال داشته است. این درخت باستانی که با تنهای به قطر ۱۱.۵ متر و ارتفاعی حدود ۲۸ متر در شهر ابرکوه آرام گرفته، یکی از آثار طبیعی ملی ایران است و دانشمندان روسی و ژاپنی، عمر آن را بین ۴ تا ۸ هزار سال تخمین زدهاند.
سرو ابرکوه که نمادی از پایداری و طبیعت کهن ایران به شمار میرود، بارها در معرض مداخلات انسانی قرار گرفته که به باور کارشناسان، تهدیدی برای حیات آن محسوب میشود. تازهترین اقدام، احداث یک اتاق نگهبانی در داخل عرصه ثبتشده این اثر طبیعی است؛ در حالیکه پیشتر، یک اتاق نگهبانی در محل وجود داشت و به گفته فعالان محیط زیست، نیاز به ساخت سازه جدید محل تردید است.
از دیگر نگرانیها می توان به آسفالتریزی اطراف درخت، ایجاد خیابان در فاصلهای نزدیک، و ورود ماشینآلات سنگین در حاشیه سرو اشاره کرد؛ اقداماتی که با اصول حفاظت از درختان کهنسال در تعارض است.
به گفته برخی فعالان با وجود اینکه در سالهای گذشته طرح جامعی برای حفاظت و بهسازی این درخت باستانی تهیه و تصویب شده، بسیاری از اقدامات اخیر با آن طرح نیز همخوان نیستند. افزون بر این، واگذاری مسئولیت به چند نهاد مختلف مانند محیط زیست، شهرداری، میراث فرهنگی و… باعث سردرگمی در مدیریت و تصمیمگیری شده است.
با توجه به اینکه گفته می شود متولی اصلی این سرو کهنسال اداره محیط زیست شهرستان ابرکوه است، رهپویان پیشرفت در خصوص حواشی ایجادشده با مصطفی جهانی، رئیس این اداره گفتگوی کوتاهی انجام داده است که در ادامه میخوانید:
ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار این نشریه گذاشتید؛ همانطور که می دانید حواشی اخیر در خصوص سرو ابرکوه موجب دغدغه فعالان میراث طبیعی شده است. بفرمایید هدف از ساخت اتاق نگهبانی در محوطه این اثر طبیعیِ ملی چه بوده و چه ملاحظاتی در اجرای این طرح در نظر گرفته شده است؟
ساخت اتاق نگهبانی با هدف انتقال ورودی گردشگران به نقطهای مشخص و قابل کنترل، فراهمسازی امکان هوشمندسازی مجموعه و اسکان محیطبانان جهت حفاظت بهتر انجام شده است. این اقدام در قالب تصمیمات «کارگروه هماهنگی بینبخشی اثر طبیعی ملی سرو ابرکوه» با حضور نمایندگان دستگاههای ذیربط از جمله دفتر فنی استانداری، فرمانداری، شهرداری، محیط زیست، میراث فرهنگی، دانشگاه یزد و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بررسی و تصویب شده است.
کارگروه هماهنگی بینبخشی سرو از چه زمانی فعال شده و چه نقشی در حفاظت از این درخت دیرزیست ایفا میکند؟
این کارگروه از حدود سال ۱۳۸۸ با هدف برنامهریزی جامع برای حفظ سلامت و پایداری سرو ابرکوه تشکیل شده و جلسات آن بهصورت مستمر برگزار میشود. در این جلسات علاوه بر حضور نمایندگان نهادهای اجرایی، از نظرات کارشناسان دانشگاهی و متخصصین کشوری نیز بهره گرفته شده تا تصمیمات علمی و فنی اتخاذ شود و تصمیم اخیر نیز با رعایت ملاحظات اعضا اتخاذ شده است.
با توجه به حضور نهادهای مختلف، چه برنامهای برای ایجاد هماهنگی مؤثر جهت حفاظت پایدار از این اثر طبیعی دارید و با توجه به اینکه متولی این اثر ملی هستید، بفرمایید شرایط فعلی سرو ابرکوه را چگونه ارزیابی می کنید؟
خوشبختانه همکاری بینبخشی تاکنون در قالب کارگروه به خوبی شکل گرفته است. پایش مستمر، بازدیدهای دورهای، استفاده از نظرات تخصصی و اجرای اقدامات حفاظتی مطابق با استانداردهای محیط زیستی در حال انجام است. طبق ارزیابیهای صورتگرفته، وضعیت فعلی سرو کهنسال نیز مطلوب بوده و نگرانی خاصی در این زمینه وجود ندارد.
به عنوان سوال پایانی، نگاه شما به دغدغهها و حساسیتهای فعالان محیط زیست درباره سرو کهنسال ابرکوه چیست و چه توصیهای برای آنها دارید؟
ما از توجه و دغدغهمندی فعالان محیط زیست و علاقهمندان به میراث طبیعی بسیار خرسندیم. این حساسیتها نهتنها نشانه عمق توجه مردم به آثار طبیعی ملی است، بلکه میتواند در مسیر ارتقای آگاهی عمومی، ایجاد فضای نظارت مردمی و تقویت همکاری بین نهادهای مسئول بسیار مؤثر باشد. توصیه ما این است که این دغدغهها در کنار مشارکت با نهادهای مسئول، در چارچوب تعامل سازنده و نگاه تخصصی دنبال شود تا بتوانیم این میراث گرانبها را با پشتوانه علمی، اجتماعی و نهادی برای نسلهای آینده حفظ کنیم.
«نشریه رهپویان پیشرفت» با نگاهی امیدوارانه به آینده، بر این باور است که حفظ و صیانت از سرو کهنسال ابرکوه تنها در سایه رعایت اصول علمی، توجه به چارچوبهای پذیرفتهشده حفاظتی و هماهنگی مؤثر میان نهادهای مسئول ممکن خواهد بود. تحقق این مهم، نهتنها به سلامت و پایداری این میراث ملی کمک میکند، بلکه میتواند گامی مؤثر در مسیر ثبت جهانی این اثر کمنظیر نیز باشد. این نشریه ضمن حمایت از تلاشهای مسئولانه و دلسوزانه در این زمینه، آمادگی دارد در شمارههای آتی، بهمنظور ارتقای شفافیت و همافزایی، میزبان نظرات تخصصی متولیان امر و نیز دغدغهها و مطالبات فعالان حوزه محیط زیست و میراث طبیعی درباره سرو ابرکوه باشد.